Dikkat Eksikliği ve Attentioner Programı: Bilimsel Temelli Bir Müdahale Yaklaşımı

Dikkat eksikliği, çocukluk çağında sıkça karşılaşılan ancak çoğu zaman yanlış anlaşılan bir bilişsel işlev bozukluğudur. Genellikle “yerinde duramıyor”, “söylenenleri dinlemiyor”, “unutkan”, “tembel” gibi etiketlerle tanımlanan çocukların yaşadığı zorluklar, çoğu zaman yüzeysel değerlendirmelerle göz ardı edilebilir. Oysa dikkat eksikliği, özellikle dikkat kontrolü ve seçici dikkat süreçlerinde aksaklıklarla seyreden, çocuğun hem akademik başarısını hem de sosyal uyumunu etkileyen bir durumdur.

Çocuklarda dikkat eksikliği; yönergelere uymakta zorlanma, görevleri yarım bırakma, dalgınlık, unutkanlık, organize olamama, dış uyaranlara karşı aşırı duyarlılık gibi belirtilerle gözlemlenebilir. Sınıf ortamında öğretmenin anlatımını takip edemeyen, ödevlerini unutan, çabuk sıkılan ve dikkat gerektiren etkinliklerden kaçınan çocuklar, zamanla başarısızlık duygusuyla öz güven kaybı yaşayabilir. Ayrıca arkadaş ilişkilerinde de zorluklar ortaya çıkabilir; çünkü dikkat eksikliği, dinleme, empati kurma ve karşılıklı etkileşim gibi becerileri dolaylı yoldan etkiler.

Eka Psikoloji’de uyguladığımız Attentioner programı, dikkat eksikliği olan çocuklar için geliştirilmiş, bilimsel temelli, yapılandırılmış ve çözüm odaklı bir dikkat eğitimi programıdır. Program, yalnızca dikkati arttırmak değil, dikkatin yönünü bilinçli biçimde değiştirmeyi ve dış uyaranlara karşı direnç geliştirmeyi hedefler. Bu nedenle dikkat süresinden çok dikkat kontrolü üzerine odaklanır.

Attentioner, 15 oturumluk bir çocuk programından ve 5 oturumluk bir ebeveyn programından oluşur. Çocuklarla yapılan çalışmalarda, görsel-işitsel dikkat egzersizleri, dikkat dağıtıcı uyaranlara karşı durdurma alıştırmaları ve ödül sistemiyle motivasyon desteklenir. Programda çocuklara eşlik eden Tayfun karakteri, dikkat becerileri üzerine düşünmeyi kolaylaştırır ve süreci çocuk için daha anlamlı hale getirir. Tayfun, dikkatini kontrol etmekte zorlanan bir çocuğun sembolüdür ve zamanla baş etme becerileri geliştirerek çocuklara rol model olur. Her oturumda, çocukların gelişimsel düzeyine uygun ve giderek artan zorluk seviyesinde egzersizler sunulur.

Programın aile oturumları ise, çocuğun öğrendiklerini ev ortamında genellemesini desteklemek amacıyla yapılandırılmıştır. Bu oturumlarda, ebeveynlere dikkat eksikliğinin doğası, dikkat kontrolünün nasıl geliştirilebileceği, evde dikkat becerilerini destekleyen davranış stratejileri ve ödül sistemlerinin nasıl uygulanacağı anlatılır. Ailelerin, çocuğun gösterdiği ilerlemeleri fark etmeleri ve olumlu pekiştireçlerle sürece katkı sağlamaları amaçlanır. Ayrıca evde dikkat dağıtıcı uyaranları düzenlemek, dikkat kontrolünü zorlayan durumlarla başa çıkmak ve çocuğun içsel motivasyonunu güçlendirmek için pratik öneriler sunulur.
Bu 5 oturumun her biri, ebeveynlerin çocuğun dikkat gelişim sürecine aktif biçimde katılmasını teşvik eder. Çünkü dikkat kontrolü yalnızca seans süresinde değil, günlük yaşamın her alanında pekiştirilmesi gereken bir beceridir. Ailelerin bu sürece bilinçli ve tutarlı bir şekilde dahil olmaları, programın kalıcılığını ve etkisini büyük ölçüde artırır.

Eka Psikoloji olarak, Attentioner programını uygulamadan önce her çocuk için kapsamlı bir değerlendirme süreci yürütmekteyiz. MOXO dikkat testi, çocuk ve ebeveyn görüşmeleri, Güçler ve Güçlükler Anketi (SDQ) gibi araçlarla çocuğun yalnızca dikkat değil, duygusal ve davranışsal alanlardaki ihtiyaçlarını da değerlendiriyoruz. Bu bütüncül bakış açısı, müdahale sürecinin doğru yapılandırılmasına olanak tanır.

Dikkat eksikliği tanısı almış ya da bu alanda zorluklar yaşayan çocuklar için kanıta dayalı bir yaklaşım olan Attentioner, çocukların hem akademik yaşamlarında hem de sosyal ilişkilerinde daha işlevsel ve dengeli bir yol izlemelerine destek olur. Erken dönemde fark edilip desteklenmediğinde kronikleşebilecek bu zorluklar, doğru müdahale ile büyük oranda iyileştirilebilir. Bu nedenle, çocuğunuzda dikkat dağınıklığına bağlı sorunlar gözlemliyorsanız, profesyonel destek almak sürecin en önemli adımıdır.

Psikolog Meral Baldemir